De missie van Heijmans is het creëren van een gezonde leefomgeving. Dit betekent dat we inzetten op de verduurzaming van onze materialen. Dit noemen we ‘Circulair bouwen’. Hiervoor zijn er een aantal dingen waarop we moeten inzetten, deze staan beschreven in de praatplaat: We zetten in op 100% circulair bouwen.  

Algemene vraag vooraf:

Kunnen jullie (met behulp van de plaat) voorbeelden bedenken van circulair bouwen (binnen of buiten Heijmans)?

Antwoorden/voorbeelden:

• Minder materiaal gebruiken
  • Bespaart gewicht en impact van de materialen maken en op locatie krijgen, maar ook geld in het project!
• Iets droog verbinden in plaats van verlijmen of dicht gieten
  • Waardoor het makkelijker in en uit elkaar te zetten is, ideaal voor de bouwfase maar ook voor het scheiden bij het slopen.
• Natuurlijke materialen (zoals hout of vlas) gebruiken
  • Deze hebben een veel lagere impact op het milieu. Het is echter niet áltijd beter. Als je (niet FSC/PEFC) tropisch hout koopt waarbij tropische bossen in de amazone gekapt worden voor een kozijn, is het misschien beter om voor gerecycled pvc te kiezen.
• Materialen gebruiken die een minder grote impact hebben
• Materialen opnieuw gebruiken (hergebruik)
• Materialen goed scheiden om te recyclen

Kies een van de onderstaande drie thema's en ga het gesprek aan met je collega's.

Thema's:

1. Inzicht in milieuprestaties
2. Toekomstbestendig bouwen 
3. Hoogwaardig hergebruik van materialen

1. Inzicht in milieuprestaties

We meten wat de impact van materialen en producten is op de planeet. Dit doen we door een levenscyclus analyse. Hierin wordt een overzicht gemaakt van de gebruikte grondstoffen en er wordt gekeken naar de gehele productie (dus vanaf bijvoorbeeld delven in de mijn tot in het product) om vast te stellen wat de impact op het milieu is. Dit is een meting van bijvoorbeeld de CO₂ uitstoot door fabrieken en transport, vermesting in landbouw, verzuring van water en grond en ook toxische stoffen die in water komen en impact hebben op mensen. In de bouw maken we hier, afhankelijk van bijvoorbeeld woningbouw of infra, een cijfer van. De MKI: ‘Milieu Kosten Index’, of de MPG: ‘Milieu Prestatie Gebouw’.

Door met gezondere materialen te bouwen kunnen we deze score lager krijgen. Dit betekend dat we steeds vaker weer met natuurlijke materialen als hout en vlas gaan bouwen. Een nog makkelijkere manier om minder impact te maken is door minder materiaal te gebruiken. Als we bijvoorbeeld een object met veel minder beton en staal kunnen bouwen heeft dit meteen een lagere impact. Dit betekend dat we minder marges overlaten en soms dus meer moeten berekenen voor specifieke situaties. Een voorbeeld is ook het uitstellen van bouwen door monitoring in bijvoorbeeld bruggen. Als we bouwen werken we ook vaker met prefab elementen, dan is er meer controle over het proces en dus over de prestaties van een product.

2. Toekomstbestendig bouwen

We slopen nu de projecten die we tientallen jaren geleden gebouwd hebben. Alles wat we daar vast gelijmd en gegoten hebben kunnen we nu niet makkelijk opnieuw gebruiken. Daarom denken we nu beter na over hoe we bouwen. Hiervoor kunnen we de losmaakbaarheid van een gebouw meten. Een voordeel van een goed losmaakbaar gebouw voor de bouw is dat als een object makkelijk los te maken is (droge verbinding) het ook vaak makkelijker te monteren is (droog stapelen). Dit omdat de verbinding makkelijk bereikbaar is en je bijvoorbeeld niet hoeft te wachten op droogtijden van lijmen en mortels.

Daarnaast leggen we in een document (materialenpaspoort) vast welke materialen we gebruiken. Bij slopen weet je dus wat je aan treft, en kun je onderdelen van het gebouw bijvoorbeeld al te koop aanbieden voor nieuwe gebruikers.

Realiteit is dat sommige onderdelen vaker vervangen moeten worden gedurende het bestaan van een bouwwerk. Daarom ‘denken we in lagen’. Dit betekend dat je een fundering heel lang gebruikt en hoge eisen heeft maar de afbouw, zoals verplaatsbare wanden een stuk flexibeler is en vaker vervangen wordt. Dit maken we dan liever met biobased – duurzame materialen, die we niet verlijmen en een lage impact hebben. Deze producten zitten in andere lagen van een bouwwerk, en dus is daar een andere aanpak voor nodig.

3. Hoogwaardig hergebruik van materialen

We kennen allemaal het woord recycling, maar wist je dat er (in het engels) nog 9 andere re-woorden bestaan die ons helpen circulair te bouwen? In het Nederlands zijn dit her- woorden zoals her-gebruik en her-fabricatie, maar ook gewoon onderhoud (repair) en verminderen (reduce) staan op deze lijst.

Binnen circulair bouwen is het doel om geen ‘nieuwe’ materialen meer te gebruiken. Dan moeten we beter gebruik maken van de materialen die we al hebben. Bij bestaande objecten wil je dus beter gaan voorzien in onderhoud en langer wachten met slopen. Met nieuwbouw willen we kijken of er uit andere sloop projecten materialen komen die we direct kunnen gebruiken. Ook kijken we naar producten die gerecycled zijn, natuurlijke materialen (bio-based) en producten die je kunt ‘huren’ en na gebruik weer terug gekocht worden.

Als bouwbedrijf gaat er dus best wat veranderen de komende tijd. Al deze stromen van nieuwe en oude materialen komen door onze handen en daar komt veel informatie bij kijken. Wij leggen dit vast in bijvoorbeeld een materiaalstroom analyse. Ook delen we materialen binnen de branche op de manier waarop we dat thuis ook al doen: Marktplaats (maar dan voor bouwbedrijven). Zo vinden we lokaal vrijgekomen zand en grind wat we kunnen gebruiken, of binnenwanden die uit een ouder pand komen voor onze nieuwbouw.  

Vragen bij de thema's:

• Zie je dit terug in je werk? Hoe is het werk de afgelopen 10 jaar veranderd?
• Zien we in ons dagelijks werk ook kansen voor circulair bouwen? Hebben jullie een idee of iets anders dat je aan wilt kaarten over dit thema? Stuur deze naar duurzaamheid@heijmans.nl (met onderwerp/titel: Toolbox)!